Gemeente Opmeer doet onderzoek naar de komst van een kerncentrale binnen haar gemeentegrenzen. Hierbij wordt gekeken naar een zogeheten Small Modular Reactor (SMR). In de presentatie aan de raad vorige maand wordt als tweede punt gerept over SMR’s “van de lopende band”. Zover is het echter nog niet.
Volgens het onafhankelijk opgestelde World Nuclear Industry Status Report 2024 groeit de kloof tussen de SMR hype en de werkelijkheid. Zowel de nucleaire industrie als verschillende regeringen verlagen hun financiële en politieke investeringen in SMR’s. Uitstel en afstel van SMR projecten zijn aan de orde van de dag. Van modulariteit is nog geen sprake.
Energieneutraliteit
De belofte dat nucleaire energie kan leiden tot energieneutraliteit wordt zelfs door het Nuclear Energy Agency (NEA) ambitieus genoemd. Tijd speelt hierin een cruciale factor. De EU verwacht de eerste SMR’s op Europese bodem op zijn vroegst in 2030 en dat is al ambitieus. In Argentinië is men bijvoorbeeld al tien jaar bezig met de ontwikkeling van een SMR. Mei 2024 werd bekend dat verdere ontwikkeling van de SMR om financiële redenen is uitgesteld. China is in 2021 gestart met de bouw van een SMR nadat deze ontworpen was tussen 2010 en 2014. Naar verwachting is de bouw afgerond in 2026.
In 2030 wil de EU de netto‑uitstoot van broeikasgassen met 55% verminderen. Hier zal een Europese SMR in ieder geval geen bijdrage aan kunnen leveren. In 2050 moet de reductie 90% zijn. Zal een SMR daar dan wel een bijdrage aan kunnen leveren en tegen welke kosten? Laten we om te beginnen eens kijken naar de opbrengsten van de SMR’s die in werking zijn.
Opbrengsten
Een artikel van Power Magazine uit maart 2024 heeft het over in totaal drie actieve SMR’s, twee in Rusland en een in China. Deze laatste SMR draait op 10% van de capaciteit. In Rusland draaien de SMR’s op respectievelijk 26% en 30,5% van de capaciteit. Waarom is niet bekend. In ieder geval zal dit de rendabiliteit van de investeringen niet ten goede komen. De huidige bijdrage van kerncentrales op het gebied van elektriciteit is sowieso laag, 9,1% om precies te zijn. Een aandeel dat de laatste drie decennia is gehalveerd. Zon en windkracht groeide wereldwijd in 2023 tot 460 Gigawatt, 50% meer dan de elektriciteitsproductie uit kerncentrales. China voegde bijvoorbeeld 200 Gigawatt zonne-energie toe en maar 1 Gigawatt nucleaire energie. Een trend die niet meer omkeerbaar lijkt te zijn.
Kosten van een kerncentrale
Er wordt wel eens gezegd dat één beeld meer zegt dan duizend woorden en dat doet deze grafiek van The Guardian zeker. Hierbij moet wel gezegd worden dat deze grafiek is gebaseerd op Australisch onderzoek, namelijk het GenCost report van de in 1916 opgerichte Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation. Dit rapport wordt in samenwerking met de Australian Energy Market Operator (AEMO) en industry stakeholders jaarlijks opgesteld.
Een studie van Deutsche Bank, niet specifiek toegespitst op SMR’s, met als bron het Internationaal Energieagentschap en het Internationaal Agentschap voor hernieuwbare energie laat ook hoge kosten zien voor nucleaire energie.
In een onderzoek van ScienceDirect komt de SMR (Modular nuclear) bij verschillende energietarieven niet positief naar voren.
De Correspondent zoomt in haar artikel in op de stijgende kosten van kernenergie, waar de kosten voor zonnestroom en windenergie juist dalen. Een leercurve lijkt bij kernenergie niet aanwezig te zijn, terwijl hier al decennia lang onderzoek naar wordt gedaan. Dat kerncentrales weerbaar moeten worden gemaakt tegen terrorisme en de klimaatverandering helpt ook niet de kosten te verlagen.
Een mixvorm, een kerncentrale uitzetten als er volop wind en zon is, lijkt De Correspondent ook geen rendabel idee. Flexibele energiebronnen als batterijen, waterkracht, gascentrales, en elektriciteitskabels naar waar op dat soort momenten wel genoeg zon en wind is, lijken voordeligere keuzes.
Gebruikers kerncentrale
Stel de kleine kerncentrale komt er in Opmeer, welke industrie zal hier dan van gebruikmaken? Huishoudens in Nederland gebruiken namelijk nog geen kwart van alle aardgas en nog geen zesde van alle elektriciteit. Bovendien produceert Nederland nu al drie keer meer duurzame elektriciteit dan alle huishoudens samen verbruiken. Dus voor hen hoef je het niet te doen. Wat betekent dit voor de gezondheid voor de Opmeerders als er zware industrie naar de gemeente komt? En hoe zit het met andere risico’s?
Volgens het academische tijdschrift PNAS zijn er enkele studies waaruit blijkt dat SMR’s meer nucleair afval produceren. Ook is er een studie die hier een verklaring voor geeft. Neutron lekkages zouden negen keer vaker voor komen bij SMR’s. Ook zou de radioactiviteit van de gebruikte brandstof vijftig procent hoger zijn. Een bijkomstigheid die mogelijk van grote invloed zal zijn op het in Opmeer zo geprezen recycletarief. Kortom, er zijn nog heel wat facetten waarvoor nader onderzoek nodig zal zijn. En dat terwijl de toegevoegde waarde en noodzaak van een SMR volgens meerdere bronnen minimaal is.
Zeker nu windturbines op zee steeds groter worden, een groter vermogen hebben en meer vollasturen. Op basis van de huidige opbrengst is nog slechts 60 x 60 km van de Noordzee nodig om Nederland van alle per jaar gebruikte 120 miljard kWh te voorzien.
In dit artikel zijn al heel wat onderzoeksuren gaan zitten. Via de donatielink kun je hier een financiële bijdrage voor doen.
Bronvermelding
Foto: By U.S. Government Accountability Office from Washington, DC, United States – Figure 4 Illustration of a light water small modular nuclear reactor (SMR), Public Domain
Voor de samenstelling van het artikel zijn de volgende artikelen en rapportages geraadpleegd:
Presentatie Raad Opmeer
World Nuclear Report 2024
SMR Report February 2024
Power Magazine
SMR: a history of failure
Financing of Nuclear
Zukunft Strommarkt Deutschland
Cost of Electricity
Ride the wind or go nuclear?
Economics of nuclear power plants
Nuclear Waste From Small Modern Reactors
Stanford on nuclear waste
The Guardian
De Correspondent
Martien Visser
Ook ben ik veel dank verschuldigd aan Ton Aarts die met zijn publicaties me op het spoor zette van deze bronnen.